लक्ष्मी अच्यूत ढुङ्गाना
यो पुलमा उभिएर हेर्दैछु म टिस्टालाई
इतिहाससँगै मनमा बेर्दैछु म टिस्टालाई
नेपालीको वीरताको चिनारी हो, गर्व लाग्छ
मनभरी मायासँगै घेर्दैछु म टिस्टालाई ।।
१
टिस्टा तिम्रो पानीसँगै हाम्रो इतिहास बोल्छ
नेपालीको पौरख र वीरताको शान घोल्छ
अपमानको सन्धी बोल्छ, अंग्रेजको झेल बोल्छ
विगतको कथा व्यथाले सबैलाई पिरोल्छ ।।
२
देवकी ढुङ्गाना
बेचियो बेचियो यो हाम्रो देश बेचियो
सिमाना, खोलानाला, परिवेश बेचियो !
पद ओगट्ने मात्रको काम भो सरकार
संविधानको नाममा आमाको केश बेचियो !
नरोपी बिरुवा उम्रिएर फल्छ भने
बिना गुदी नै कतै नाम चल्छ भने
धिक्कार लाग्ने छ मलाई त्यो चर्चाको
बिना सलाई नै कतै आगो बल्छ भने !!
लक्ष्मी अच्यूत ढुङ्गाना
हेरेरै बस्छु मनको खुसी यो रातो तीजको
मान्दैन मन कहिल्यै पनि त्यो खुसी दीनको
बसेर व्रत आस्थालाई मनले निश्चय ठानेर
मानेकै थिए तीजलाई मैले सौभाग्य ठानेर । १
आफैँले हारेरै पछि सरेर हिँडे सबैको सामुमा
नक्कली हाँसो देखाउँदै हाँसे हजुरको सामुमा
मानेन मन त्यो खुसी हेर्न भाग्दैछु सबै माझ
जे गरे पनि मान्दैन मन खुशीकै खल्लो साँझ ।२
लक्ष्मी अच्यूत ढुङ्गाना
म सुतेकै थिएँ ओछ्यानमा
म एकोहोरो सुन्दैथिएँ तिनका कुरा
एक एक घन्टामा साउती मार्दै
मनमनै भन्दै ,अन्तरआत्माले सुन्दै
लाग्दै थियो मनमा ,उत्साहले म रमाँउदै थिएँ
लाग्छ आफैं कता हराएको छु
यस्तै खुशीले पनि हो, म निदाएको छैन ।।
मन आफैं फूरुङ्ग भएको छ
तिमी मलाई भन्दै छौ
“हामी भोलि पर जाने है
अलिक चाँडो उठ्नू ! ”
चाहे जेसुकै होस् म त खुशी छु
आख़िर ननिदाएर के भो र ?
लक्ष्मी अच्यूत ढुङ्गाना
बर्सेनी थपिएका हजारौं भव्य कङ्क्रीटका चिहानहरू
लाखौं खर्च गरेर बनाए पनि
हजारौं मलामीहरूलाई
“धन्यवाद “सम्म भन्न सक्तैनन्
एक दिन डरलाग्दो चिच्याहटका साथ
तिनीहरूले भने
“सडीसकेका हामीमाथि
यो कङ्क्रीटको असह्य बोझ थुपारिदिने
बुद्धिहीन हाम्रा सन्ततिहरूलाई धिक्कार छ !
तिनीहरूलाई हाम्रो श्राप लागिरहनेछ !”
फलैंचा,चौतारा,धर्मशाला र प्रतीक्षालयहरू
कुवा ,धारा,इनार र पाठशालाहरू
यिनीहरूलाई सोधें
“के छ तपाईंहरूको खबर ?”
लक्ष्मी अच्यूत ढुङ्गाना
जहाँपुग्यो त्यहीबस्यो घुमन्तेको घर हुँदैन
नभन्नुहोला तपार्इं घुमन्तेहरूको भर हुँदैन
सकिएन भन्दैमा अरुको आरिस गर्नु हुन्न
जरुरी पर्छ र पो नत्र घुम्न रहर हुँदैन ??
सद्भावको छ यात्रा, कोही बस्यौं अगाडि
चक्का भरि अडेको गुड्दैछ ठेल गाडी
यो जिन्दगी छ यस्तै गन्तव्य छैन टुंगो
गन्तव्यमा पुग्ने हो, पुग्छ कुनै पछाडि ।
देवकी ढुङ्गाना
वलियो भो भाग्य भनी तोक्न सकिएन
समयको पाउँवन्दीलाई रोक्न सकिएन!!
निरासको संकेत आउछ भावीले नै छल गर्दा
एक हातलाई लुकाएर ताली ठोक्न सकिएन!!
तरंगले पौडी खेल्यो साउनको भेलसरी
अशान्तीको कोलाहलमा वुद्ध घोक्न सकिएन!!
शाश्वत ढुङ्गाना गोविन्द
आजको छाक टार्ने सुर छ फर्सी उसिनेर
भोकको सेखी झार्ने सुर छ फर्सी उसिनेर
अनिकालमा सबै रुच्छ ढुङ्गा माटो बाहेक
दुईटै हातले लतार्ने सुर छ फर्सी उसिनेर ।
पानाहरुमा खै के त्यस्तो कसी थियो
दर्दको कलममा आँसुको मसी थियो
कहानीले कोल्टे फेरि दियो जिन्दगी
मात्र पढ्नेको भाग्य अपजसी थियो ।
देवकी ढुङ्गाना
नहेरी कतै बोली पो प्रहार भो
नलडी युद्द हार त्यो स्वीकार भो
ख्याल ख्यालमै खेलेका शव्दहरूमा
शंका नै शंकाको ठुलो इन्तजार भो!!
लेख्न धेरै गारो बने जिन्दगीका हालहरू
जवाफ बिहिन वनी आए कतिपय सवालहरू
नसोचेको दुर्घटना खेपिदिदा यो जिन्दगीले
काला धब्बा वनी उठे तरंगका छालहरू !!
देवकी ढुङ्गाना
स्वाभिमानमान वाँच्न मन छ अभिमानमा जिउ कसरी?
उमङमा जीउन मन छ आँसुको धारलाई पिउ कसरी?
छिया अनि शिथिल वनेका नारीको कोमल ‘भावहरुलाई
सङघर्षको मैदान भित्रै वलियो वनाई सिउ कसरी ?
आउछु म एक दिन पक्कै खास भएर आउछु
जिन्दगीको यात्रामा चल्ने हुरिवतास भएर आउछु
सानो र कमजोर नसोचीदेउ यि नारीजातीलाई
अन्याए अत्याचार फुटाउने छुट्टै आभास भएर आउछु !!
देवकी ढुङ्गाना
जिन्दगी लामो छ एक्लै जिम्मा लिन्छु नभन
स्वाभिमान दुर्लभ छ तर पैसाले किन्छु नभन
एउटै हुन्छ मानवविय मुटु जुन टुक्रयाउनै सकिदैन
सिङगो मुटु टुक्रापारी सवैलाई दिन्छु नभन!!
तिम्रो मायाको के अर्थ अधेरी रातमा जिएन भने
तिम्रो त्यागको के अर्थ अघरको आँसु पिएन भने
अरे!नाता गाँसिदैमा कहाँ वन्यो र आफन्त त्यो
वेर्थ नाताको के काम रह्यो घायलमा मुटु सिएन भने !!
देवकी ढुङ्गाना
मलाई नारीको यो मिठो थर राम्रो लाग्छ
यसरी वनेको एकताको लहर राम्रो लाग्छ
के छैन यि नारीहरू सँग?हर चिजले पुर्ण छन
स्वाभिमानी पथका यि जहर राम्रो लाग्छ !!
हिड्ने बाटो कहाँ गर्इ छेकिन्छर अव
आँसुको इतिहास कहाँ लेखिन्छर अव
वनेपछी नारीहरु मन देखी नै एकजुट
नारीको कमजोरी कहाँ देखिन्छर अव !!
देवकी ढुङ्गाना
भगवानलाई प्रश्न?
तिम्रा समान सन्तानमा भाग्य फरक
फरक किन वनाईन्छ?
कसैलाई हाँसो नै हाँसोको पुरस्कार छ
कसैलाई आँसु नै आँसुको सजाय छ
किन पज्रपात हुन्छ
यसरी आफनै सन्तान माथी
के यो सृस्टी कर्ताले जे गरेपनी हुन्छ
देख्दै छु कोही अकालमा मरेका
कोही अजम्वरीमा परेका
किन समानता हुदैन–
देवकी ढुङ्गाना
सुन्दर वागमा फूल टिपूँ टिपूँ लाग्न थाल्यो
घायल भइ चर्क्यामुटु लिपूँ लिपूँ लाग्न थाल्यो ।
फक्रिएको लूल रै’छ सुगन्धले मनै लुट्यो
गुराँस झैँ गाढादेख्दा खिपूँखिपूँ लाग्न थाल्यो ।
पलासको भान दिन्छ फक्रिँएर मुटु भरि
कोइलीको धून उस्को सिकूँसिकूँ लाग्न थाल्यो ।
देवकी ढुङ्गाना
अटाउने जति अटाउनै पर्ने रहेछ जिन्दगीमा
ग्रह दशा कटाउनै पर्ने रहेछ जिन्दगीमा
आँसुको शागरमा गहिरो डुवेर भएपनी
दुःखी पल फटाउनै पर्ने रहेछ जिन्दगीमा ।
आँसु त सवैको आखाँले वोकेको हुन्छ
कसैले बग्न नै नदिर्इ रोकेको हुन्छ ।
देखाउदैन सवैले पीडीत् आँसु वाहिर
मुटुमा नै दवाएर सबै छोपेको हुन्छ ।
देवकी ढुङ्गाना
नेपालमा अचेल नेपाली आउनै छोडिसके
मनखोलेर सन्देश नि पठाउनै नै छोडिसके ।
वन्यजन्तु तस्करहरू जंगलमा पसे देखि
क्वैलीले नी कोहो कोहो भनी गाउनै छोडिसके ।
जोजस्ले राष्ट्रियताको झन्डा दिनरात वोक्छन
उनीहरूले नै दौरा सुरुवाल लाउनै छोडीसके ।
देवकी ढुङ्गाना
दिएर चोट नभन साथी
जलाई मन नपार राती
जानु नै छ मृर्त्युमा एक दिन
राम्रो छाप छोडेको जाती
वाचुन्जेल लिनु वोलीर हाँसो
हुदैन लाउन वोलीमा पासो
राम्रो को फल राम्रो नै मिल्छ
मनकालो हुदा पृथ्वी खिल्छ
सुरेश ढुंगाना
गजल– १,
दुहुदै जमाउदै निकालेर नौनी
चखाउ त्यो स्वाद छानेर बिलौनी
मनको पहिरो चल्यो गड्गडाउदै
बस समिपैमा मिलाइ विछ्याउनी
भोकाएको चल्लो चारो मागीराछ
चरी उडीगए पछी कल्ले ख्वाउनि
हेमराज ढुङ्गाना
बुझ्दै जाँदा बालुवाको घर रै छ जीवन,
चौतारीमा एक्लिएको बर रै छ जीवन ।।
कहिले भेट्ने कहिले छुट्ने सम्बन्धको बाटो,
यस्तै यस्तै नियती को भर रै छ जीवन ।।
जस्तो परे पनि आखिर हाँस्नु पर्छ भने,
भोगाईमा मलाई लाग्यो कर रै छ जीवन ।।
हेमराज ढुङ्गाना
चौतारीमा पर्खी बस्छु, तिमी पनि आउने भए ।
छमछमी नाचिदिन्छु, तिमी गीत गाउने भए ।।
जिन्दगीका हरेक मोडमा, सहयात्री चाहिन्छ नै ।
छाँया बनी रौ’ला तिम्रो, साथ सधैं पाउने भए ।।
तन मन सबै सुम्पी दिन्छु, विश्वास लाग्छ भने ।
सयौं सयौं जुनी काट्ने, साँचो माया लाउने भए ।।