गोर्खे साइँलो

शिर्षकः  हुसैन खाँको डायरी भाग-२ मा लहरिँदा .

आदरणीय पाठकहरू, डायरीको यस भागमा रुबाईको सङ्क्षिप्त परिचयबारे उल्लेख गरिएको छ । रुबाई मूलतः फारसी काव्यविधा हो । फारसी भाषामा नै सर्वप्रथम यसको प्रचलन आएको हो तर पनि रुबाई अरबी भाषाको शब्द हो, जसको अर्थ हुन्छ चतुष्पदीय । यसको रचना ‘सम-सम-विषम-सम’ अथवा ‘सम-सम-सम-सम’ को तुकान्तमा आधारित हुन्छ । रुबाई आवश्यक रूपले मुक्तक नै हो तर सबै मुक्तक ‘रुबाई’ पूर्ण हुँदैनन् किनभने मुक्तक जुनसुकै छन्दमा लेख्न सकिन्छ तर ‘रुबाई’ वर्गमा समाहित हुनका लागि ‘रुबाई’ कै निश्चित औजानमा लेखेको हुनुपर्दछ ।

Continue reading →

गोर्खे साइँलो

गजल लेख्दा बहरमा नै लेख्न पर्छ भन्ने विषयमा विज्ञहरूको भनार्इ यसप्रकार रहेको पाइन्छ । नेपालमा गजलको सुरुआतमा मोतीराम भट्टले केही गजल लेखेका छन्, जुन गजललाई शिक्षा परिषद् काठमाडौँले मोतीराम भट्टका गजल (२०३८) नामबाट प्रकाशन भएको पाइन्छ । मोतीका ती गजलहरू सबै बहर (छन्द) मा नै लेखेको पाइन्छ । त्यसपछिको गजल सुषुप्तकालदेखि पुनर्जागरण काल हुँदै हालसम्मको अवस्थामा आइपुग्दा नेपालका गजल धरोहर, गजल गो, गजल ज्ञाता, गजलमै विद्यावारिधी गरी हजारौँ गजलसम्मोहीहरूलाई गजल ज्ञान छर्दै आउनुभएका अग्रजहरूले बहरका बारेमा कुन समयमा कहाँ–कहाँ, के–के लेख्नु भएको छ ! त्यसको हल्का सार सङ्क्षेपमा केही पेस गर्ने अनुमति चाहन्छु ।   Continue reading →